Węgiel jest najtańszym i najczęściej używanym źródłem energii, dlatego kotły nim opalane cieszą się stale niesłabnącą popularnością i stosowane są zarówno do ogrzewania domów czy mieszkań, jak i obiektów przemysłowych.
Dzięki coraz bardziej nowoczesnym technologiom stosowanym przy budowie urządzeń grzewczych, eksploatacja kotłów na paliwa stałe staje się coraz prostsza i wygodniejsza. Rodzaj urządzenia zależy od klasy i sortymentu węgla, ponieważ do każdego z paliw dobierana jest odpowiednia konstrukcja i parametry kotła, dzięki czemu pracują one z optymalną mocą.
Urządzenia opalane węglem dysponują największą różnorodnością budowy. Najnowsze konstrukcje odznaczają się coraz niższą emisją szkodliwych substancji, wysoką sprawnością i komfortem użytkowania. Wszystkie te elementy stanowiły najsłabsze punkty paliwa węglowego, dlatego producenci kotłów starają się je eliminować i walczyć ze stereotypem kotła węglowego uciążliwego dla użytkownika i szkodliwego dla środowiska.
Najprostszymi kotłami opalanymi węglem są urządzenia zasypowe, ze spalaniem górnym lub dolnym. Przeznaczone są do spalania węgla o grubym sortymencie - orzech lub kostka. Do spalania groszku stosowane są z kolei automatyczne kotły retortowe. W procesie spalania węgla zastosowanie mają również kotły rusztowe, kotły pyłowe - wodne, walczakowe i przepływowe, a także kotły fluidalne.
Urządzenia te w zależności od konstrukcji, mogą być wyposażone w termometr, miarownik ciągu regulujący ilość powietrza, wentylator, ruszt wodny, ruszt ruchomy, zawór bezpieczeństwa i zawór do spuszczania wody. Zazwyczaj są to urządzenia stojące i jednofunkcyjne, choć można je również przystosować do przygotowywania ciepłej wody użytkowej.