Kocioł kondensacyjny to nowoczesny kocioł gazowy lub olejowy zaprojektowany tak, by jak najpełniej wykorzystywał energię paliw, a przy tym był ekonomiczny i proekologiczny. Jego działanie polega na odzyskaniu części energii cieplnej, którą kotły tradycyjne tracą z parą wodną. Jego głównym komponentem jest wymiennik ciepła, który występuje w liczbie dwóch lub jednego - dwustopniowego. Pierwszy z wymienników ma za zadanie schładzać zawarte w nim spaliny, jednak nigdy poniżej temperatury punktu rosy. Drugi zaś – wtórny lub kondensacyjny – schładza spaliny poniżej temperatury punktu rosy. Powracająca z instalacji c.o. woda wpływa do wymiennika kondensacyjnego, zabierając ciepło spalin i ochładzając je. Skutkuje to ogrzaniem wody i wykraplaniem pary wodnej na zewnętrznych ściankach wymiennika w postaci kondensatu (woda z toksycznymi związkami powstałymi podczas spalania). Dzięki temu spaliny, które opuszczają kocioł, mają bardzo niską temperaturę (jedynie 10-15°C wyższą niż temperatura wody wracającej z instalacji c.o.).

Ponieważ kondensat z wykraplania pary wodnej ze spalin jest substancją żrącą chemicznie, części kotłów kondensacyjnych muszą być odporne na korozję. Kondensat ów gromadzony jest w specjalnym zbiorniku z syfonem i odprowadzany do kanalizacji.

Kotły tego rodzaju są urządzeniami z zamkniętą komorą spalania i wymuszonym przepływem spalin. Nie wymagają komina, ponieważ spaliny są w nich odprowadzane na zewnątrz budynków. Dzięki tej technologii są bezpieczniejsze dla użytkowników. Pod względem pełnionych funkcji dzielą się na jednofunkcyjne, jednofunkcyjne z zasobnikiem c.w.u. lub dwufunkcyjne. Ich cena jest wyższa niż w przypadku urządzeń tradycyjnych, jednak są one zdecydowanie sprawniejsze i oszczędniejsze, a zatem niższe koszty eksploatacji (nawet 30% mniejsze zużycie paliwa) rekompensują wysokie koszty zakupu.