Kocioł odzyskowy (odzysknicowy) to urządzenie do generowania pary odzyskujące ciepło z czynnika termodynamicznego o względnie wysokiej temperaturze. Ciepło to generuje parę wodną przegrzaną w obiegu turbiny parowej, niwelując tzw. stratę wylotową. Urządzenia te można podzielić na kotły odzyskowe do układów kombinowanych i kotły odpadowe, służące do schładzania spalin w procesach przemysłowych. Pierwsze z nich łączą obieg turbiny gazowej i parowej w systemach gazowo-parowych, w których wytwarzają parę kosztem energii cieplnej spalin wychodzących z kotła. W skład urządzenia wchodzą: podgrzewacz wody, parownik wyposażony w walczak, przegrzewacz pary, wymienniki ciepła i urządzenia pomocnicze, takie jak np. pompa obiegowa. Aby zmniejszyć straty energii i lepiej wykorzystać ciepło ze spalin, zazwyczaj stosuje się dwa lub trzy obiegi o różnym poziomie ciśnienia. Każdy z nich złożony jest z podgrzewacza wody, parownika i przegrzewacza pary. Niektóre kotły odzyskowe mają również wbudowane urządzenia do usuwania tlenku azotu.
Wśród kotłów odzyskowych wyróżnia się: